KvK nr: 83019383 | BTW nr: NL862693792B01 | © 2024 | Alle rechten voorbehouden
Je wilt piano leren spelen of de draad weer oppakken. En dus heb je een instrument nodig. Of je overweegt een beter instrument. Maar waar moet je nu eigenlijk op letten bij de aanschaf? Aan welke eisen moet je instrument voldoen?
Er zijn verschillende opties wanneer je piano wilt gaan spelen. Maar ze hebben één ding gemeen: ze hebben een toetsenbord.
Je leert het meest als je dit hele artikel doorleest. Kost je 5 à 10 minuten en voorkomt mogelijk een teleurstelling.
Zeer de moeite waard als je op het punt staat een investering te gaan maken.
Een orgel heeft natuurlijk ook een toetsenbord maar meestal meer dan 1. En dat is niet handig wanneer je wilt leren piano spelen.
Bovendien is een orgel niet aanslaggevoelig. Dat betekent dat de toon die klinkt wanneer je een toets indrukt niet harder of zachter wordt wanneer je de toets harder of zachter indrukt.
Dus orgels zijn niet aan te bevelen om te leren piano spelen. Hoewel je er theoretisch gezien wel de basis van het piano spelen op kunt leren. Want de layout van de toetsenborden zijn gelijk. De tonen zitten op dezelfde plek.
Voetpedalen genoeg op de meeste orgels, maar niet zoals op een piano. En dat is wellicht het grootste bezwaar.
Aanslaggevoeligheid, dat de piano reageert op hoe hard of zacht je een toets aanslaat, ontbreekt ook bij veel keyboards. Bovendien zijn bij keyboards net als bij orgels de toetsen meestal niet gewogen. Dat betekent dat de toetsen heel licht zijn om in te drukken. Dat er bijna geen weerstand is.
Dat kun je ook zien aan het toetsenbord. Zijn de toetsen heel dun (in de hoogte gezien, niet de breedte) en kun je onder de toets doorkijken dan zijn de toetsen doorgaans niet gewogen.
Wat overigens weer niet wil zeggen dat alle toetsen die wel doorlopen tot de onderkant (oftewel er uitzien als echte pianotoetsen) wel gewogen en aanslaggevoelig zijn. Daarvoor moet je echt even de kleine lettertjes lezen en/of het instrument zelf bespelen.
Keyboards koop je dus niet om een piano grootmeester te worden.
Desalniettemin zijn keyboards wel geschikt om de beginselen van het piano spelen op te leren. Bovendien bieden ze een boel leuke extra’s als andere geluiden, ritmes en begeleidingsprogramma’s. En keyboards hoef je niet te stemmen. En je kunt ze met koptelefoon gebruiken.
Maar… zorg wel dat er – bij voorkeur hoor – een voetpedaal bij zit: het zogenaamde ‘sustain’-pedaal. Die is er om tonen te kunnen laten doorklinken, zelfs wanneer je je vingers van de toetsen afhaalt. Je hebt sustain pedalen in allerlei vormen en met allerlei soorten stekkers. Dus laat je goed voorlichten in een winkel of koop er één waar al een pedaal bijgeleverd wordt.
Let wel op of het keyboard niet op alleen maar op batterijen en niet op het stopcontact werkt. Dat is echt niet handig. En let op of er in het keyboard speakers zijn ingebouwd. Is dat niet het geval, dan is het waarschijnlijk een synthesizer. Niet handig.
Ook niet handig is wanneer er geen lessenaar aan het keyboard vastzit. Zo’n plankje waar je muziek op kunt zetten. Dat kun je oplossen met een losse lessenaar of een plankje of zo. Maar dat is gewoon minder handig.
Echter, om serieus te leren piano spelen heb je gewogen en aanslaggevoelige toetsen nodig. En bij voorkeur 88 toetsen. De meeste keyboards hebben veel minder toetsen. Genoeg om de beginselen te leren. Te weinig voor het grote werk.
Digitale piano’s en vleugels hebben doorgaans aanslaggevoelige en gewogen toetsen. Je moet echter altijd even goed kijken of het zo is! Semi-gewogen toetsen zijn overigens minder goed in het nabootsen van de toetsen van een echte piano, dan gewogen toetsen. Maar zelfs dan blijft een digitale piano natuurlijk altijd een nabootsing van wat in akoestische piano’s van nature aanwezig is dankzij het mechaniek van toetsen, hamers en snaren. En zo’n nabootsing van aanslaggevoeligheid en gewogen toetsen kan heel goed zijn, wel aardig of ronduit slecht.
Er zijn digitale piano en vleugels met een echt mechaniek. Die spelen (bijna) als hun echte akoestische voorbeelden. De geluiden zijn wel digitaal en je kunt ze dan ook met een koptelefoon gebruiken. Dichterbij een akoestische piano kom je niet en zo’n piano of vleugel is altijd goed gestemd. Maar ze kosten meer dan duizend euro. Vaak een paar duizend euro. Maar in vergelijking met een akoestische piano of vleugel van die prijs zijn ze zeker het overwegen waard.
Heel goed zijn, wel aardig of niet al te best zijn geldt natuurlijk ook voor de pianoklank(en) in zo’n digitale piano of vleugel. Die ook nog eens bepaald wordt door de kwaliteit van de luidsprekers in zo’n apparaat.
En daar heb je gelijk iets om op te letten. Niet alle digitale piano’s hebben ingebouwde luidsprekers. Zo zijn er zogenaamde ‘stage piano’s’ die vooral bedoeld zijn om mee te kunnen nemen en voor optredens te gebruiken. Daar zijn kleine luidsprekers meestal niet voldoende. Dus hebben die stage piano’s geen ingebouwde luidsprekers. Heb je zelf luidsprekers dan kun je ze daarover laten klinken. En een hoofdtelefoon is natuurlijk ook een optie.
Maar voor veel mensen die hun digitale piano of vleugel alleen thuis gebruiken zijn ingebouwde luidsprekers veel handiger. En die koptelefoon kan natuurlijk altijd.
Bovendien moet je altijd goed opletten of er bij uw digitale piano of vleugel een ‘sustain’-pedaal meegeleverd wordt. Alle overige pedalen zijn optioneel, maar het ‘sustain’-pedaal is een moetje! Staat er bij een digitale piano een pedaal afgebeeld dan is het eigenlijk altijd het sustain pedaal. Staan er meerdere (2 of 3) dan zit het sustain pedaal rechts.
En ook hier is het weer opletten of er een lessenaar (om je bladmuziek op te kunnen zetten) aan de piano vastzit. Dat is wel zo handig.
Het grote verschil tussen digitale piano’s en vleugels ligt vaak in het speakersysteem. Maar ook de kwaliteit van het toetsenbord kan beter zijn in digitale vleugels omdat er meer ruimte voor is en op dingen als gewicht niet zo gelet hoeft te worden.
Een digitale piano of vleugel moet je bij voorkeur echt in de winkel uitproberen (mits je al een beetje kunt spelen natuurlijk – anders kun je beter op klantervaringen afgaan in een webshop).
Klank en aanslag zijn heel persoonlijk. Zo liet grootmeester Vladimir Horowitz zijn vleugels altijd heel licht afstellen. Oh, maar dat is makkelijk spelen denkt u wellicht. Maar hoe lichter een toetsenbord speelt, hoe moeilijker het wordt te controleren. Alsof het gaspedaal van een auto bij de geringste aanraking volledig wordt ingetrapt.
Kortom, proberen. VOELEN. LUISTEREN. ERVAREN. En je niet laten afleiden door namen of prijzen. Casio maakt goedkope horloges. Maar ook prima en betaalbare digitale piano’s. Yamaha is eigenlijk altijd goed. Maar misschien voor u niet zo fijn als een Roland. Het is en blijft persoonlijk.
Natuurlijk kun je ook voor een tweedehands digitale piano of vleugel kiezen. Die kunnen prima zijn, zelfs van meer dan 10 jaar oud, maar dat blijft een gok. Garantie tot de voordeur!
Veel digitale piano’s en vleugels hebben ook van die leuke extra’s als andere geluiden, ritmes en begeleidingsprogramma’s. En je hoeft ze niet te laten stemmen.
Voor velen zijn digitale piano’s en vleugels dus een echte uitkomst. Je kunt er echt op leren piano spelen. Ze klinken als een piano. Maar niemand hoeft last van je te hebben.
Waarom zou je dan toch voor een akoestische piano of vleugel kiezen?
Er gaat niets boven een echte akoestische piano of vleugel om te leren piano spelen. Theoretisch.
In de praktijk is dat lang niet altijd het geval. Een valse piano of vleugel inspireert niet zo. Daar heb je bij digitale piano’s of vleugels en bij keyboards geen last van. Een mechanisch slechte piano of vleugel irriteert mateloos. Maar dat kan bij oudere digitale apparaten ook voorkomen.
Akoestische piano’s en vleugels hebben natuurlijk een heel andere uitstraling dan hun digitale imitaties. Het kan dus sowieso een mooi meubelstuk zijn.
Maar het kan nog zoveel meer zijn.
Doordat in akoestische piano’s en vleugels een echt mechaniek zit heeft u echt controle over de klank. Zo kunt u met uw manier van de toetsen aanslaan (uw ‘toucher‘) de klank van rond naar schel en van zacht naar hard laten gaan. En kunt u tonen echt laten ‘zingen’. Met veel oefening natuurlijk. Maar een goed toucher ontwikkel je verreweg het best – om niet te zeggen uitsluitend – op een akoestisch instrument.
Een oude piano of vleugel (meer dan 30 jaar oud) is meestal een stuk goedkoper. Maar enige voorzichtigheid is geboden. Het is als bij auto’s. Iedere keer als een piano gestemd wordt slijt het stemblok. Bij elke aanslag slijten de hamers. De zangbodem die onder spanning moet staan om mooie lange tonen te produceren verliest langzaam diens spanning. Het mooie en soepele gaat ervan af na tientallen jaren intensief gebruik.
Een piano of vleugel van enkele jaren oud (tot 30 jaar) is doorgaans geen probleem. Zeker niet wanneer deze van een bekend merk als bijvoorbeeld Yamaha, Petrof, Gotrian-Steinweg of Schimmel is. Laat staan één van de topmerken; een handgemaakte Steinway & Sons, Bösendorfer of Fazioli.
Maar zeker ook de staat van het onderhoud is bij akoestische piano’s en vleugels ontzettend belangrijk. Vooral het laten stemmen (minstens 1 keer per jaar, liefst 2 of meer) en de stabiliteit van het klimaat (luchtvochtigheid en temperatuur) in de kamer waar het instrument staat. Dus altijd eerst bekijken en bespelen. Mits mogelijk samen met een kenner.
Er zijn ongelofelijk veel merken op de markt. Veel minder dan vroeger, maar dan nog. En daar zitten prima piano’s tussen van ‘vreemde’ merken als ‘Young Chang’. Ook hier geldt weer: proberen. Spelen, luisteren, vergelijken. En wanneer je in een winkel koopt heb je nu eenmaal meer garanties.
Het leuke aan een nieuwe piano is dat deze zich, net als leren schoenen, vormt naar u. Naar uw manier van spelen dus. En nieuwe piano’s kunnen tegenwoordig vaak ‘geleased‘ worden. Een soort huren als afbetaling. Een prima alternatief.
Het grote verschil tussen piano’s en vleugels is het mechaniek. Kort door de bocht: bij piano’s staan de hamers (stokjes met kopjes erop die tegen de snaren slaan), bij vleugels liggen ze. En dat betekent dat dankzij de hulp van zwaartekracht je op een vleugel sneller achter elkaar een toets kunt aanslaan (repeteren).
Maar dat zijn details voor ver gevorderden. Wil je later concertpianist worden, dan moet je een vleugel ter beschikking hebben. Zo groot is het verschil tussen een piano- en een vleugelmechaniek wel.
De klank van een vleugel is natuurlijk anders dan die van een piano. Vooral hoorbaar wanneer de klep van een vleugel openstaat. De lengte van de snaren en de omvang van de zangbodem bepalen het grootste gedeelte van het verschil. Leuk als je een vrijstaand huis hebt. Maar hoe doe je dat met buren?
Eigenlijk hebben buren meer last van een piano dan van een vleugel. Dat komt doordat de meeste overlast komt van contactgeluid. En een piano maakt meer contact met vloer en muur dan een vleugel. Maar er zijn manieren om de overlast te beperken. Zo zijn er geluidsdempende schoteltjes voor onder piano’s en vleugels.
En het middelste pedaal op piano’s is doorgaans een studiepedaal. Deze zorgt ervoor dat er vilt tussen de hamers en de snaren komt. Hierdoor klinkt de piano veel zachter en ronder. Ideaal om overlast te beperken.
Maar er is ook de mogelijkheid om een ‘silent systeem‘ in te laten bouwen. Dan kun je op je akoestische instrument wanneer je wilt met een koptelefoon op spelen en hoort verder niemand je (behalve wat toetsgeratel natuurlijk).
Wanneer je dat doet hoor je echter een digitaal geluid. Als bij een digitale piano dus. Anders dan het akoestische geluid. Maar het is voor velen een uitkomst. Wel het mooie uiterlijk en het echte mechaniek. Geen geluidsoverlast. En altijd de mogelijkheid om gewoon akoestisch en zonder koptelefoon te spelen.
Ook kun je een nieuwe of gebruikte piano of vleugel kopen of leasen (‘huurkopen’) met zo’n systeem al ingebouwd.
Alle piano’s en vleugels hebben op z’n minst een sustain-pedaal (wil overigens niet zeggen dat deze goed werkt: proberen!!!). Het rechter pedaal.
Het linker pedaal is doorgaans het ‘una corda’-pedaal (1 snaar). Wanneer u die intrapt wordt de klank iets zachter en ronder omdat er minder snaren worden geraakt.
Het middelste pedaal op piano’s is zoals gezegd doorgaans een studiepedaal. Deze zorgt ervoor dat er vilt tussen de hamers en de snaren komt. Hierdoor klinkt de piano veel zachter en ronder. Ideaal om overlast te beperken.
Op vleugels is het middelste pedaal bedoeld om dingen te doen die zelfs professionele pianisten slechts zelden doen.
Wat je ook kiest; piano spelen is een hobby of beroep waar je enorm veel plezier aan kunt beleven. Alleen. Of samen met anderen. Op elke leeftijd. En op elk niveau.
Je hebt al een instrument vanaf nul euro. En de prijzen lopen tot meer dan een miljoen.
Tussen de 100 en 300 heb je al een aardig nieuw keyboard. Tussen de 150 en 1000 een aardige nieuwe digitale piano. En tussen de 750 en 3000 een aardige nieuwe piano.
En ‘aardig’ is vanuit het oogpunt van een professional. Vanuit het oogpunt van een in armoede opgroeiend weeskind in een ontwikkelingsland zijn het ongelofelijke juwelen van instrumenten. Het is allemaal relatief. Aardig betekent hier goed genoeg om aan te kunnen bevelen.
Denk aan ongeveer de helft van die prijzen voor redelijke tweedehands alternatieven. Maar dit zijn allemaal indicaties. Je kunt geluk hebben met een prachtige aanbieding of de piano van je buurman die gaat verhuizen.
Over het algemeen geldt dat voor niets de zon opgaat (dat geldt eigenlijk altijd) en dat je krijgt waar je voor betaalt.
En vergeet niet dat veel winkels de mogelijkheid tot lease, huur of kopen op afbetaling hebben. Soms ook voor digitale instrumenten en/of akoestische instrumenten met een silent-systeem.
Ga je naar een winkel (daar hebben ze overigens ook vaak tweedehands instrumenten) maak dan een lijstje voor je gaat kiezen. En zet er dan cijfers bij voor elk instrument dat je probeert. Elk instrument in elke prijsklasse heeft voor- en nadelen. Het perfecte instrument bestaat niet. Kies wat bij jouw situatie past.
De beste pianisten hebben de klank en het speelgevoel van hun ideale instrument gewoon in hun hoofd en handen zitten en proberen dat op elk instrument te benaderen middels hun toucher. Er zijn genoeg geweldige pianisten die zijn begonnen op een oud keyboard, een melodica of een oude versleten piano waarvan enkele toetsen niet werkten.
Als je het graag wil leren, lukt het.
Maar een goede, enthousiasmerende en inspirerende docent helpt natuurlijk enorm!
Bedankt voor het lezen! Misschien had je het nog niet door, maar je bent hier op de website “Piano Spelen met Cor” met online pianolessen van Cor Bakker. Klik hier om rond te kijken op deze site!
KvK nr: 83019383 | BTW nr: NL862693792B01 | © 2024 | Alle rechten voorbehouden